Van 30 september tot en met 11 oktober is het weer Kinderboekenweek! Dat voorlezen en zelf lezen belangrijk is voor kinderen, wist je vast al. Door regelmatig (voor) te lezen, vergroten kinderen hun woordenschat en ontwikkelen ze hun taalvaardigheid. Maar wist je dat het ook bijdraagt aan de ontwikkeling van empathie? Juf Ineke legt uit hoe het zit en vertelt welke rol boeken in haar eigen jeugd speelden.
'Het kwam door boeken dat ik me voor het eerst realiseerde dat er andere werelden bestonden naast de mijne, dat ik me voor het eerst verbeeldde hoe het zou zijn om iemand anders te zijn.'
Julian Barnes, romanschrijver
Toen ik nog op de basisschool zat, waren boeken mijn veilige wereld. Ik zat op een internaat en voelde me daar niet altijd veilig. Ook miste ik mijn familie heel erg. Boeken hielpen mij te vluchten uit dit onveilige gevoel, ik verdween helemaal in de verhalen. Sommige verhalen ken ik nog steeds uit mijn hoofd. Ik herinner me waar ik de boeken las, de geur van de thee en koekjes die ik soms tijdens het lezen nuttigde en veel illustraties staan in mijn geheugen gegrift. Tijdens het lezen voelde ik me net zo blij of eenzaam als de personages in de verhalen. En ik kon me zó goed voorstellen hoe eng drie kinderen het vonden toen ze verdwaalden in het bos, maar ook hoe blij ze waren weer veilig thuis aan te komen.
Lezen gaat dus verder dan alleen taalvaardigheid ontwikkelen. Het leert je om je te verplaatsen in een ander en laat je andere werelden zien. Je maakt kennis met verschillende denkbeelden, bijvoorbeeld hoe andere mensen denken over het leven of geloof. Maar je leert ook je eigen emoties kennen. Als je leest over Anne Frank in de oorlog, kun je invoelen hoe het moet zijn geweest om niet gewoon over straat te mogen lopen omdat je anders bent. En voel je de angst die het oproept omdat je misschien moet onderduiken.
De filosofe Martha Nussbaum raadt het lezen van realistische romans aan, omdat de dagelijkse gebeurtenissen de empathische verbeelding stimuleert. Ook Roman Krznaric haalt in zijn populaire boek Empathie Nussbaum aan. Hij legt uit dat de ontwikkeling van empathie een mooi tegenwicht is in een samenleving die nogal gericht is op het ‘ik’.
Martha Nussbaum is samen met een grote groep mensen van mening dat een brede persoonsvorming thuishoort in het onderwijs. En waarom wachten tot de universiteit met het lezen van realistische romans? Als je met lezen ook al de empathie van jonge kinderen kunt stimuleren, kun je het beste al op de basisschool (of zelfs daarvoor) beginnen. Door te lezen maak je - via een of meerdere hoofdpersonen - kennis met een ander land, een andere cultuur, andere gebruiken en andere mensen. Het ontmoeten en leren kennen van iemand met een andere visie op het leven, maakt dat je die ander beter leert begrijpen.
Bron: Empathie, Roman Krznaric, 2015, Uitgeverij Ten Have
Zoek je nog leuke boeken om lezen met de klas? We maakten een selectie van boeken die kunnen bijdragen aan het ontwikkelen van empathie. Bekijk de boekentips hier. Inclusief de bonustip die aansluit bij het thema van de Kinderboekenweek 2020: En toen...
Wist je dat taalvaardigheid bijdraagt aan burgerschapsontwikkeling? Je leest er meer over in dit bericht van de Onderwijsinspectie. Ook kan lezen helpen bij het terugdringen van racisme en discriminatie. In dit artikel van Didactief wordt uitgelegd hoe dat werkt. Inclusief handige boekentips voor verschillende niveaus.
materiaalmaker primair onderwijs en leerkracht
